Rozdział 4 – Jak wyjść z zadłużenia – efekt kuli śnieżnej   ›   Lekcja 2 – Spirala długów

Lekcja 2

Spirala długów

Jak dochodzi do spirali długów, czyli sytuacji, w której dług spłacamy zaciąganiem kolejnego długu? Początki są zwykle niewinne. Nikt przecież nie planuje, że się zadłuży. Zaczyna się od jednego kredytu bądź korzystania z karty kredytowej. Zazwyczaj bierzemy kredyt konsumencki, chcąc zdobyć coś, na co nas nie stać. Przyzwyczajamy się do lepszego stylu życia i do życia na kredyt. Zaciągamy kolejne kredyty, gdyż suma spłat rat mocno ogranicza nasz budżet. Bierzemy pożyczkę jedną, drugą, kolejną. W pewnym momencie okazuje się, że nie starcza na spłatę jednej raty i opóźniamy się ze spłatą. Dostajemy telefon od windykacji. Spłacamy zaciągając kolejną pożyczkę. Sytuacja finansowa wymyka się spod kontroli. Czasami okazuje się, że suma rat kredytów jest większa niż nasze zarobki. Jeśli dodatkowo spotyka nas trudna sytuacja losowa, tracimy pracę lub chorujemy, spirala długów staje się błędnym kołem. A to dopiero początek.

Obejrzyj film

Co to jest spirala długów?

Czas trwania: 3 minuty

Każdy dług zaczyna się od niespłaconego zobowiązania

Aby mieć długi, trzeba wcześniej nie spłacić zobowiązania lub rat kredytu. Oczywiście, pomijany jest tu przypadek dziedziczenia długów. Najczęściej niespłacane długi dotyczą rat kredytów konsumenckich lub hipotecznych. Konsument, biorąc kredyt bądź zobowiązanie, działa w dobrej wierze. Wierzy, że spłaci. Często jednak nie analizuje, jak wysokość raty kredytu czy zobowiązania (kolejny abonament na usługę) wpłynie na jego płynność finansową. Każda rata kredytu obniża miesięczny dochód, gdyż konsument w pierwszej kolejności powinien spłacić zobowiązanie. W przypadku utraty dochodów przez utratę pracy lub niezdolności do niej, dochód gospodarstwa domowego maleje i brakuje środków na spłatę rat. Oczywiście, jeśli spóźnimy się kilka tygodni, a potem zapłacimy należność, nie znajdujemy się jeszcze w spirali długów. Niemniej, pojawiają się sygnały ostrzegawcze, które powinny nas zaalarmować o tym, że nasz dług wymknął się spod kontroli.

Windykacja

Windykacja to proces odzyskiwania należności od niewypłacalnego dłużnika. Jeśli należne środki za zobowiązanie bądź kredyt nie wpływają w ustalonym terminie, wierzyciel upomina się o wpłatę pieniędzy. Najpierw robi to telefonicznie bądź mailowo. Gdy dłużnik nie reaguje na upomnienia, sprawa odzyskania należności przekazywana jest firmie windykacyjnej. Instytucje finansowe bądź firmy usługowe mają czasami oddziały odzyskiwania zobowiązań, często jednak korzystają z usług firm zewnętrznych.

Następuje tak zwana windykacja miękka. Są to polubowne rozmowy na temat spłaty długu. Wierzyciel wtedy:

  1. ustala dane dłużnika
  2. wysyła wezwanie do zapłaty
  3. prowadzi negocjacje telefoniczne
  4. otrzymuje od dłużnika pisemne uznania długu
  5. może wpisać dłużnika do rejestru dłużnika (po uprzednim zawiadomieniu pisemnym)
  6. opracowuje plan spłaty długu

Kiedy wierzyciel kontaktuje się z dłużnikiem, i negocjuje nowy harmonogram spłaty długów, niektórzy dłużnicy, chcąc jak najszybciej spłacić długi, zaciągają kolejny kredyt. Dłużnicy często chcą uniknąć postępowania sądowego, które zwiększa tylko koszty obsługi długu, wiedząc, że egzekucja długu jest nieuchronna. Zawsze warto podejmować negocjacje z wierzycielem w celu zawarcia ugody co do warunków spłaty zadłużenia. Ugoda może nas uchronić przed rosnącym lawinowo zadłużeniem oraz utratą reszty majątku i dochodów.

Czasami się zdarza, że w procesie windykacji dłużnik jest zastraszany więzieniem. Są to niedozwolone praktyki i nie powinny mieć one miejsca. Kontakt z windykatorem powoduje u zadłużonego ogromny stres. Za długi nie grozi odpowiedzialność karna tylko z tego powodu, że się zalega zapłatą. Nawet jeśli sprawa oprze się o proces sądowy i komornika, nadal dłużnik nie trafi do więzienia jedynie za niespłacone długi.

Niemniej jednak istnieją specyficzne sytuacje, w których dłużnik może być zagrożony karą więzienia:
Ukrywanie majątku. Czyli uchylanie się od spłacania długów lub szybkie wyprzedawanie majątku, aby nie spłacić wierzyciela (art. 300 § 2 Kodeksu Karnego: „Kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, udaremnia lub uszczupli zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub zagrożone zajęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.)

Uchylanie się od płacenia alimentów w wypadku, gdy dłużnik nie szuka pracy lub ukrywa taki dochód oraz równocześnie nie płaci zasądzonych alimentów. Jest to jednak trudne do ustalenia. (Art. 297 § 1 Kodeksu Karnego: „Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogoś innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.”)

Oszustwo. Gdy kredytobiorca podaje fałszywe dane, które wpływają na decyzję o udzieleniu kredytu i przedstawia podrobione zaświadczenia o wysokości zatrudnienia lub składa fałszywe oświadczenia o wysokości swoich przychodów. Trzeba wykazać, że kredytobiorca, zaciągając kredyt, wiedział, że go nie zwróci. Jeśli jednak dłużnik złożył zgodne z prawdą oświadczenia, a kredytu nie spłaca na skutek nieprzewidywalnych wcześniej trudności, to nie można mówić o oszustwie. (Art. art., 286 § 1 Kodeksu Karnego: „Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”)

Dług z tytułu niezapłaconej grzywny skutkuje karą zastępczą w postaci aresztu, której odbycie redukuje dług. Gdy nie ma już innych szans na zapłatę grzywny może dojść do takiej kary. Poprzedza to długa procedura. Sąd przydziela najpierw prace społeczne. Jeżeli dłużnik uchyla się od takich prac i nadal nie posiada majątku, który umożliwiłby skuteczną egzekucję, to trafia do więzienia.

Postępowanie sądowe i komornik

Na wielu dłużników działa sąd i zagrożenie sprawą sądową. Wtedy dłużnicy przystępują do rozmów z wierzycielem lub windykatorem. Kolejne kroki podejmowane przez wierzyciela to:

  1. Złożenie wniosku do sądu zawierającego wezwanie do zapłaty, podstawę roszczenia (niezapłacone faktury), a także czasami pisemne uznanie przez dłużnika zaległych należności.
  2. Postępowanie sądowe.
  3. Egzekucja komornicza następuje na podstawie wyroku sądowego, po prawomocnym orzeczeniu sądu.

Stronami w postępowaniu sądowym są wierzyciel i dłużnik, którzy mogą być reprezentowani przez pełnomocników (adwokatów lub radców prawnych). Bardzo często sąd nie wzywa dłużnika na rozprawę, podejmując decyzję wyłącznie na podstawie dokumentów dostarczonych do sądu przez wierzyciela. Po nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności wierzyciel może wystąpić do komornika sądowego o przeprowadzenie egzekucji.

W przypadku kredytów bankowych często już w umowie kredytowej pojawia się zapis, że zgadzamy się na dobrowolną egzekucję, czyli wyrażamy zgodę na to, że w wypadku powstania zadłużenia bank nie musi występować do sądu o wydanie nakazu zapłaty, a jedynie o nadanie klauzuli wykonalności.

Po otrzymaniu prawomocnego wyroku wierzyciel kontaktuje się z komornikiem w celu
przygotowania wniosku egzekucyjnego, ustalenia stanu majątku dłużnika, a potem następuje egzekucja majątku na poczet długu.

Egzekucji komorniczej podlegają:

  1. wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę,
  2. wynagrodzenie z tytułu umów zleceń i o dzieło,
  3. świadczenie emerytalne i rentowe,
  4. ruchomości,
  5. nieruchomości,
  6. środki na kontach bankowych.

Komornik może prowadzić równocześnie egzekucję nawet z kilku części składowych majątku i dochodu np. z wynagrodzenia, ruchomości i nieruchomości. Warto mieć świadomość, że zadłużenie od momentu wydania przez sąd nakazu zapłaty bardzo szybko rośnie i składa się na nie już nie tylko pożyczona lub niezapłacona kwota z odsetkami, ale również koszty sądowe, bardzo wysokie koszty komornika oraz biegłych.

Spirala długów to błędne koło

Spirala długów to błędne koło. Każda kolejna pożyczka zwiększa kwotę zadłużenia. Każdy kolejny kredyt jest tylko doraźną pomocą, która nie likwiduje istoty problemu. Długi nie znikną same. Nie anulują się, a przedawnianie się długów ma też swoje zagrożenia.

NASTĘPNA LEKCJA