Przed Państwem najważniejsze zadanie – przeprowadzenie zajęć dla mieszkańców swojej miejscowości. Dla tych osób, które wcześniej nie prowadziły warsztatów, przygotowaliśmy scenariusz. Jest to instrukcja, która krok po kroku objaśnia jak takie warsztaty powinny wyglądać.

Przykładowy scenariusz do prowadzenia warsztatów z budżetu domowego omawia wpływy i wydatki budżetowe. Można skorzystać z poniższego wzorca, dowolnie go modyfikować, adaptować na własny użytek. Można także samemu stworzyć odpowiedni dla siebie scenariusz. W jakiejkolwiek formie warto jednak posiłkować się scenariuszem i mieć wypisane główne punkty dotyczące danego rozdziału.

Trzeba pamiętać, że sesja o prowadzeniu budżetu domowego jest najważniejsza. Bez bazy na temat tego, jak prowadzić budżet i czym on w ogóle jest trudno poruszać pozostałe tematy. Są one dopełnieniem najważniejszego tematu, jakim jest poznanie swoich dochodów i wydatków.

1. Przywitaj uczestników warsztatu i przedstaw siebie.
2. Podaj cel. Celem warsztatu “Budżet domowy” jest podział wpływów i wydatków na kategorie, które dadzą podstawę do prowadzenia budżetów rodzinnych. W trakcie analizy budżetu domowego uczestnicy zapoznają się ze sposobami jak prawidłowo zaklasyfikować wpływy i wydatki. Co więcej, podział źródeł wydatków i dochodów pomoże w uświadomieniu uczestnikom przepływu pieniędzy w ciągu roku kalendarzowego.

1. Zainicjuj rozmowę wśród uczestników o budżecie domowym. Zapytaj się, jak rozumieją budżet domowy?
2. Pojawią się różne definicje – podsumuj, że budżet to przepływy między wpływami a wydatkami. Można dać do zrozumienia, że budżet jest jak rzeka: czasami szeroka, głęboka i rwąca, a czasami okresowo wysychająca i cienka jak strumyk. To od nas zależy, jak budżet domowy będzie wyglądał. Zanim jednak zabierzemy się do wzmacniana budżetu, należy znać swoje zachowania finansowe.
3. Zapytaj się, kto wie (z dokładnością do 10 zł) ile zarabia jego rodzina (całe gospodarstwo domowe) miesięcznie, a ile wydaje? Ile w ciągu roku?

1. Poproś uczestników, aby podali przykłady wpływów do budżetu.
2. Zapisuj ( w przypadku braku arkusza papieru – omawiaj) wszystko, co powiedzą uczestnicy. Na ile to jest możliwe zaklasyfikuj przykłady wpływów do podanych kategorii wpływów: 1) stałe, 2) dorywcze, i 3) okazjonalne. Dodaj własne kategorie, jeśli podane przez uczestników przykłady nie będą mieściły się w podanych powyżej kategoriach. Dodaj własne przykłady źródeł wpływów, jeśli uczestnicy pominą którąś z tych kategorii.
3. Upewnij się, że uczestnicy dobrze rozumieją różnice pomiędzy poszczególnymi kategoriami wpływów.
4. Podkreśl, że obok wpływów stałych – comiesięcznych, a nawet codziennych – występują wpływy sezonowe. Wpływy sezonowe występują okresowo, zawsze w tym samym okresie każdego roku, nie występują każdego miesiąca. Innym typem wpływów są te wynikające z cyklu życia rodziny – są to wpływy dodatkowe. Niektóre z nich mogą wystąpić jedynie jeden raz w ciągu życia rodziny, ale w odróżnieniu od wpływów sezonowych wpływów dodatkowych nie można przewidzieć z dużym prawdopodobieństwem. Będą to szczególnie wygrane, darowizny, spadki. Wpływy te pojawiają się niezależnie od nas, więc nie powinniśmy na nie liczyć przy planowaniu wydatków. Jeśli uczestnicy podali inne kategorie, również je wyjaśnij i powiedz do których kategorii zaszeregować.

1. Poproś uczestników, aby podali przykłady wydatków.
2. Zapisuj (w przypadku braku arkusza papieru, omawiaj) wszystko, co powiedzą uczestnicy. Na ile to jest możliwe zaklasyfikuj, przykłady wydatków do podanych kategorii: 1) stałe – comiesięczne, 2) dodatkowe , i 3) rodzinne. Dodaj własne kategorie, jeśli podane przez uczestników przykłady nie będą mieścić się w podanych wyżej kategoriach. Dodaj własne przykłady wydatków, jeśli uczestnicy pominą którąś z tych kategorii.
3. Na tablicy pojawią się różne kategorie wydatków: czynsz, jedzenie, media, chemia, gaz, woda, śmieci, ubrania, kultura, transport, samochód, leki itp.
4. Zapytaj się uczestników, które kategorie wydają się najważniejsze?
5. Najważniejszą kategorią są 1) opłaty: czynsz, woda, gaz, kredyty, media, telefon itp. Jesteśmy związani z umowami, i co miesiąc płacimy określoną kwotę. Możemy z dużą dokładnością przewidzieć, ile wynoszą comiesięczne opłaty. Jeśli nie zapłacimy któregoś rachunku – zadłużamy się i możemy wpaść w tarapaty.
6. Oprócz opłat kolejnymi bardzo ważnymi kategoriami są 2) spożywcze i chemia 3) bilety 4) leki.
7. Te cztery kategorie są istotą domowego budżetu. Bez tych wydatków trudno przeżyć miesiąc. Można zrezygnować z wydatków na kulturę czy odzież w danym miesiącu. Trudno jednak jest sobie wyobrazić w naszym codziennym budżecie brak wydatków na opłaty czy jedzenie.
8. Oprócz czterech podstawowych kategorii nasz budżet może mieć dowolne kategorie, takie jak samochód, ubrania, kultura, prezenty, itp. Wybór kategorii jest dobrowolny i zależy od naszego stylu życia.
9. Gdy pojawia się dziecko, dodamy kolejną kategorię: Dziecko.
10. Warto jest wiedzieć, ile miesięcznie przeznaczamy na nasze dziecko. Wiedza ta służy jedynie w celach organizacyjno-finansowych. Nie służy podliczeniu wydatków na dziecku, ale zorientowaniu się i zaplanowaniu naszego budżetu. Jeśli nasze dochody są ściśle ograniczone, to wydatki na dziecko wpłyną na zmniejszenie wydatków na inne kategorie, albo spowodują, że nie będziemy mogli robić oszczędności.
11. Aby nie doprowadzić do braku płynności finansowej planujemy, jaką kwotę miesięcznie możemy przeznaczyć na dziecko. Oprócz wyprawki będziemy w każdym miesiącu przeznaczali konkretną kwotę na produkty dziecięce. Trzeba także pamiętać, że niejednokrotnie nasze dochody także zmniejszają się w pierwszych miesiącach życia dziecka (wynagrodzenie za urlop macierzyński bywa niższe niż dotychczas, a kobieta ma ograniczone możliwości dorobienia sobie).
12. Aby zachować płynność finansową, będziemy musieli wprowadzić oszczędności i przypatrzeć się wydatkom na dziecko, tak aby uniknąć niepotrzebnych wydatków. Powiedz, że o praktycznych metodach oszczędzania będziemy mówić na kolejnej sesji.

1. Teraz skupimy się na ogólnym prowadzeniu budżetu domowego.
2. Idealnie, gdy poznamy nasz budżet domowy przed pojawieniem się dziecka.
3. Pokaż uczestnikom arkusz Excelu (może posłużyć do tego zwykła tabela; idealnie, jeśli program sam sumuje kwoty z poszczególnych kategorii).
4. Powiedz, że najważniejsze jest rzetelne wpisywanie wydatków, można raz na tydzień (byleby pamiętać).
5. Najważniejszą kategorię – opłaty – warto zapisać na samym początku. Tak, aby nie pominąć żadnego wydatku. Pozwoli to na usystematyzowanie wiedzy o opłatach stałych. Jest to niezbędne minimum, które będziemy potrzebowali w każdym miesiącu. Pozostałe wydatki spisuje się wg dni.
6. Warto prowadzić budżet domowy w taki sposób przez co najmniej 3 miesiące, aby zorientować się, jak wydatki się lokują.
7. Najważniejsza jest systematyczność i wpisywanie wszystkich wydatków.
8. Na początku wpisuj wydatki bez tzw. SPLITu (czyli dzieleniu rachunków na części składowe wg jednej kategorii tzn jak obracamy się w kategorii spożywcze, to SPLIT polega na podzieleniu kategorii na: pieczywo, soki, słodycze, wędlina, mięso itp)
9. Gdy zakończy się miesiąc warto usiąść razem z rodziną, przeanalizować budżet i wyciągać wnioski – zobaczyć ile środków zostało w budżecie na papierze (i czy rzeczywiście jest tyle samo na koncie), sprawdzić gdzie wydało się niepotrzebnie. Edukacja finansowa to sport rodzinny. Tworzymy budżet wspólnie, wspólnie go omawiamy i wspólnie ustalamy cele.
10. Spisywanie wydatków nie jest celem w samym w sobie – pozwala zrozumieć swoje nawyki finansowe i po refleksji zmieniać je. Budżet pozwala zauważyć, na co wydajemy pieniądze, a to już o krok od refleksji.
11. Prowadzenie budżetu pozwala rozeznać się, ile pozostaje nam pieniędzy, gdzie możemy szukać „ginących pieniędzy” oraz kiedy i na jaki wydatek możemy sobie pozwolić.

1. Budżet domowy jest podstawowym narzędziem w planowaniu wydatków. Bez wiedzy ile wydajemy, w jaki sposób zarabiamy i jakie są nasze nawyki zakupowe nie będziemy mogli skutecznie zaplanować wydatków i tym samym polepszyć naszej sytuacji finansowej.
2. Warto poznać swoje nawyki finansowe, aby zaplanować swoją przyszłość finansową.
3. Będziemy szukać dodatkowego źródła dochodu. Niejednokrotnie jest łatwiej zarobić tę samą kwotę niż ją oszczędzić.

1. Po warsztatach zaproponujmy sesję pytań i odpowiedzi (około 30 min). Mieszkańcy niejednokrotnie będą chcieli dowiedzieć się więcej o danym temacie.
2. Pamiętajmy, że edukator finansowy jest tylko przenośnikiem informacji na temat racjonalnych sposobów gospodarowania pieniędzmi. Nie powinniśmy doradzać, jak postąpić w danej sytuacji, tylko przedstawić możliwości.
3. Omawianie swojej sytuacji finansowej jest sytuacją delikatną. Nie wszyscy chcą się dzielić szczegółami. Dlatego na samym początku warsztatów możemy powiedzieć, że nie prosimy uczestników, aby mówili o stanie swoich finansów, ale jeśli chcą to mogą zadawać takie pytania lub zostać kilka minut po warsztatach i omówić kwestię indywidualnie.
4. Staraj się włączać w rozmowę wszystkich uczestników od samego początku warsztatów. Zadawaj jak najwięcej otwartych pytań. Będzie wtedy interaktywny warsztat.
5. Postaraj się pokazywać jak najwięcej danych. Twarde dane przemawiają. Mogą to być tabelki, wykresy przedstawione na stronie https://kulturalnieofinansach.pl, można też samodzielnie pokusić się o korzystanie z materiałów i prezentowanie na warsztatach.

Powyższy tekst jest jedynie przykładem tego, jak można przeprowadzić warsztaty. Zachęcamy do eksperymentowania z własnym formatem i scenariuszem. Aby lepiej się przygotować do warsztatów, przygotowaliśmy dla Was materiały.

1. Cały tekst z danego zakresu tematycznego. Dostępny on jest poniżej i można pobrać go klikając na czerwony przycisk: Pobierz PDF.
2. Ćwiczenie na warsztaty. Ćwiczenie można przeprowadzić na warsztatach, albo zadać jako pracę domową uczestnikom. Dostępne ono jest poniżej i można pobrać go klikając na pomarańczowy przycisk: Pobierz ćwiczenie
3. Następny warsztat. Jeśli chcielibyście przeprowadzić warsztaty na inny temat z zakresu zarządzania budżetem domowym, można przejść do kolejnej lekcji klikając na zielony przycisk: Następny warsztat.